W wieku XIX powstała Centralna Biblioteka Pedagogiczna, zaś w 1917 Biblioteka Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, natomiast w okresie 1921-1934 funkcjonowały w kraju centralne biblioteki pedagogiczne. Z kolei na Śląsku (w Katowicach) powstała dla tutejszego okręgu szkolnego biblioteka nauczycielska w roku 1928. Zaczęto też powoływać biblioteki nauczycielskie przy inspektoratach szkolnych, jak też biblioteki związków zawodowych.
W Zeszycie nr 3 „Świętochłowic i świętochłowiczan” czytamy: „W roku 1904 otwarto w Królewskiej Hucie II Powiatowy Inspektorat Szkolny i tak Świętochłowice podlegały pod Inspektorat Królewska Huta I, a Lipiny należały do Inspektoratu II. W tejże Królewskiej Hucie istniała przed rokiem 1877 Niemiecka Miejska Biblioteka Nauczycielska (po rok 1934), a dodatkowo Związek Generalny Nauczycieli Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (założony w 1885 roku) organizował zakładanie ludowych bibliotek, jako że władze pruskie świadome były roli bibliotek w procesie germanizacji. Z tego samego założenia wychodziły potem władze polskie, które po 1922 roku odczuwały brak wykształconej, polskiej kadry nauczycielskiej. W roku szkolnym 1924/25 w Królewskiej Hucie powołano Bibliotekę Nauczycielską Okręgu Szkolnego Świętochłowice II. Księgozbiór tworzono dzięki miesięcznym składkom nauczycieli (50 groszy) oraz wsparciu Wydziału Oświecenia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach.”
Po 1945 roku świętochłowiccy nauczyciele korzystali ze zbiorów Biblioteki przy Inspektoracie w Chorzowie, a głównie z Pedagogicznej Biblioteki Miejskiej, która w roku 1976 przekształciła się w Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką im. Józefa Lompy w Katowicach – Filia w Chorzowie. Pomocne dla nauczycieli, a przede wszystkim uczniów były jednak biblioteki szkolne, które w 1945 łącznie posiadały 7340 woluminów, a w roku 1970 już około 70 tysięcy. Odczuwano jednak potrzebę utworzenie w mieście biblioteki dla nauczycieli. Inicjatorką jej powstania była inspektor szkolny Teresa Wrzaszczyk, która w 1973 roku zleciła to zadanie Zofii Błaszczak, emerytowanej dyrektorce Szkoły Podstawowej nr 2 w Świętochłowicach.
„Bibliotece przydzielono jedną salę lekcyjną w Szkole Podstawowej nr 3 przy ul. Sienkiewicza 3. Do końca 1973 roku Błaszczak pracowała sama, zajmując się gromadzeniem i opracowaniem książek, które były sukcesywne kupowane również przez nią. Na koniec 1973 roku biblioteka miała 7 czytelników i 24 wypożyczenia. W pierwszym roku działalności zgromadzono 1016 woluminów. We wrześniu l974 roku nowym kierownikiem została Urszula Tasak, dotychczasowy dyrektor Szkoły Podstawowej nr 12, a Zofia Błaszczak pozostała jako drugi pracownik zatrudniony na ½ etatu.”
We wrześniu 1975 było 3236 woluminów, 131 czytelników i 522 wypożyczenia, abonowano 45 tytułów czasopism. Lokal został wyposażony w dodatkowe regały, szafy na czasopisma, stoliki, krzesła i lampy. W czerwcu roku 1975 biblioteka otrzymała telefon, a we wrześniu na stanowisko kierowniczki zostaje mianowana Janina Wodniok. Wtedy też Ministerstwo Oświaty tworzy resortową sieć bibliotek pedagogicznych i szkolnych. Zmienia się nazwa i miejska placówka zostaje filią katowickiej Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Jozefa Lompy.
Z czasem zaczęto odczuwać potrzebę zmiany lokalu na większy. Gdy w grudniu 1986 roku zakończono działalność w SP 3 zaczęto przygotowania do przeniesienia się do budynku zlikwidowanej Szkoły Podstawowej nr 15 w Chropaczowie. Przenosiny zakończono w styczniu 1987 roku. Nowy lokal miał 5 pomieszczeń, 200 m2, był przy ul. Łagiewnickiej 68, a uroczyście otwarto go 23 marca 1987 roku. Po rezygnacji z pracy w bibliotece Heleny Herężlak jej miejsce zajęła Janina Wydrych.
W 1991 roku obowiązki kierownika filii pełnić zaczyna Krystyna Surwiłło-Biczkowska, a w 1992 roku kierowniczką zostaje Mirosława Obara. W lipcu 1993 księgozbiór liczył 16708 woluminów (229 zarejestrowanych czytelników). Od początku działalności największą grupę czytelników stanowili nauczyciele szkół podstawowych i średnich (80 osób na 89 zarejestrowanych czytelników). Pozostałą część tworzyli studenci (7) i inni (2 osoby). Wzrost liczby czytelników to więcej wypożyczeń w danym roku. W roku 2006 kształtował się on na poziomie około 5000 rocznie wobec 369 wypożyczeń w pierwszym roku aktywności biblioteki. W czasie działalności biblioteki różnie kształtowała się liczba czytelników i wypożyczeń. Pierwszy spadek odnotowano w 1981, drugi w 1987. Rok 1981 to strajki, stan wojenny, 1987 rok to zmiana siedziby biblioteki. Do roku 2001 rosła zarówno liczba czytelników, jak i wypożyczeń.
Działalność dydaktyczna biblioteki wyrażała się nie tylko w codziennej pracy z czytelnikiem, ale także polegała na prowadzeniu zajęć z uczniami, informacji bibliograficznej, współudziale w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych nauczycieli Świętochłowic, organizowaniu zebrań samokształceniowych dla nauczycieli, prowadzeniu zajęć biblioterapeutycznych, zajęć wyrównawczych z języka angielskiego, pracy z dziećmi w teatrzyku „Kleks”, współpracy z doradcami metodycznymi, z biblioteką publiczną, współpracy w przygotowywaniu konkursów tematycznych i przedmiotowych dla szkół, organizowaniu wystaw tematycznych dotyczących historii i dnia dzisiejszego dzielnicy, miasta i regionu, organizowaniu wystawek nowości książkowych, współpracy z Poradnią Pedagogiczno Psychologiczną, z Ośrodkiem Pracy Pozaszkolnej, wypożyczeniach międzybibliotecznych.
Biblioteka świadczyła też usługi w zakresie porad na temat korzystania z katalogów i kartotek, sporządzania zestawień bibliograficznych, wykazów nowości książkowych, poradnictwa dla bibliotekarzy szkolnych, udzielania telefonicznych informacji bibliograficznych, sporządzania wykazów nabytków dla potrzeb nauczycieli.
Do roku 2006 w bibliotece pracowali (w porządku chronologicznym): Halina Nowak, Irena Łokaj, Hanna Lisowska, Jadwiga Herman, Helena Haręźlak, Janina Wydrych, Bronisława Kilka, Krystyna Surwiłło-Biczkowska, Róża Smolarczyk, Aneta Wrotny. Długoletnim pracownikiem obsługi biblioteki była Stefania Gwóźdź. W roku 2006 rok pracowało tu 4 nauczycieli bibliotekarzy i 1 pracownik obsługi: Mirosława Obara – kierownik Filii, Jolanta Banaś, Aneta Liczkowska, Dominika Obara, Sebastian Moszyk. Wszyscy, zgodnie z wymogami, posiadali pełne kwalifikacje bibliotekarskie i pedagogiczne.
Biblioteka mieściła się w starym budynku, więc doraźne remonty niewiele dawały. Urząd Marszałkowski nie miał pieniędzy, więc względy ekonomiczne zadecydowały, że biblioteka została zamknięta w 2013 roku. Z tych samych powodów zlikwidowano kilkanaście, a może i więcej filii w całym województwie. Ciągle utrzymuje się tendencja do likwidacji kolejnych. W ubiegłym roku zamknięto dwie filie (Dąbrowa Górnicza i Tarnowskie Góry). Obecnie (styczeń 2022 roku) działa 12 filii, no i centrala w Katowicach. Na szczęście świętochłowiccy nauczyciele mogą korzystać z prężnie działającej filii w Chorzowie.
(map)
