Narodowy Spis Powszechny Ludności 2021 został wydłużony o kolejne 3 miesiące. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy w tej sprawie. Za odmowę udziału w spisie przewidziana jest kara grzywny.
Pierwotnie planowano, ze Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 będzie przeprowadzany od 1 kwietnia do 30 czerwca. Zgodnie z nowelizacją został jednak wydłużony o kolejne trzy miesiące, do 30 września 2021 r.
Zmiany zostały wprowadzone, by umożliwić efektywne przeprowadzenie spisu powszechnego w warunkach zagrożenia COVID-19. Podstawową formą jest co prawda samospis internetowy, ale w szczególnych przypadkach będzie przeprowadzany przez rachmistrzów w drodze wywiadu telefonicznego lub bezpośredniego.
6 zł dla rachmistrza za każdy przeprowadzony wywiad
Nowelizacja ujednoliciła także stawką wynagrodzenia dla rachmistrzów spisowych do 6 zł brutto za każdy przeprowadzony wywiad. Przyjęto także senacką poprawkę przewidującą wykreślenie przepisu o uznaniowym przyznawaniu dodatku lub nagrody spisowej.
Co grozi za brak udziału w spisie powszechnym?
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym 2021 jest obowiązkowy. Ustawa o statystyce publicznej przewiduje sankcje za odmowę wykonania obowiązku statystycznego.
- Kto wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym lub innym badaniu statystycznym, podlega grzywnie – mówi art. 57 ustawy.
Podobna kara grozi za przekazanie danych statystycznych po wyznaczonym terminie. O wiele surowsza kara grozi za podanie nieprawdziwych informacji. Według art. 56 ustawy o statystyce publicznej jest to przestępstwo, zagrożone karą do 2 lat więzienia.
Ile kosztuje spis powszechny?
Zgodnie z ustawą o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. całkowity koszt jego przeprowadzenie to 386 mln zł. Największe wydatki przewidziano na rachmistrzów spisowych, pracowników jednostek służb statystyki publicznej oraz pracowników jednostek samorządu terytorialnego – to ponad 227,3 mln zł. Działania informacyjne, edukacyjne i promocyjne mają kosztować 50 mln zł, a aplikacje spisowe i materiały wykorzystywane w ramach spisu ponad 34,8 mln zł.
Po co przeprowadzany jest Narodowy Spis Powszechny?
Narodowy Spis Powszechny przeprowadzany jest co 10 lat i ma dostarczyć podstawowych danych z zakresu statystyki ludności. Chodzi o zebranie informacji o jej stanie i strukturze według ustalonych cech demograficznych i społeczno-zawodowych. Zgodnie z ustawą o statystyce publicznej udział w NSP 2021 jest obowiązkowy.
- Spisy powszechne to czas, kiedy państwo, zadając obywatelom kilka pytań, stara się zdiagnozować: „ilu nas jest”, „kim jesteśmy” i „jak żyjemy” (...) Co istotne, w przypadku wielu cech demograficzno-społecznych, jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem danych – podkreśla Główny Urząd Statystyczny.
Jak można się samodzielnie spisać?
Podstawową formą podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2021 jest samospis internetowy. W przypadku jeśli ktoś (np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność) nie będzie w stanie tego zrobić, pomogą mu rachmistrze – bezpośrednio lub telefonicznie. Żeby przeprowadzić samospis należy skorzystać z interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie GUS.
- Formularz do samospisu zaprojektowany został w taki sposób, aby przejście do kolejnego pytania zależało od odpowiedzi udzielonej na pytanie poprzednie – informuje Główny Urząd Statystyczny.
Jakie pytania są w spisie powszechnym?
Pierwsze pytania, na które należy odpowiedzieć dotyczą podstawowych danych, takich jak: imię, nazwisko, płeć czy data urodzenia. Kolejne dotyczą m.in. zamieszkania, współdomowników czy relacji rodzinnych.
W kwestionariuszu osobowym trzeba odpowiedzieć m.in. na pytania o kraj urodzenia, obywatelstwo czy migracje. Pytania związane z charakterystyką demograficzno-społeczną dotyczą m.in. stanu cywilnego, wykształcenia, narodowości, używanego języka, wyznania czy ewentualnej niepełnosprawności.
W przypadku aktywności zawodowej pytania są bardzo szczegółowe. Dotyczą wykonywanej pracy, ewentualnego aktywnego jej poszukiwania czy możliwości podjęcia pracy w najbliższy dwóch tygodniach. W przypadku osoby pracującej należy podać miejsce wykonywania pracy czy rodzaj działalności firmy.
Jak zadeklarować narodowość śląską i język śląski?
W naszym regionie dużo emocji budzi kwestia deklarowania narodowości śląskiej i języka śląskiego. W formularzu spisowym jedno z pytań brzmi „Jak jest Pana(i) narodowość?” z informacją, że „przez narodowość należy rozumieć przynależność narodową lub etniczną – nie należy jej mylić z obywatelstwem”. Wśród możliwości do wyboru nie ma jednak narodowości śląskiej. Żeby taką zadeklarować trzeba zaznaczyć opcję „inna” i samodzielnie wpisać „śląska”.
Narodowość śląską można też podać jako drugą w kolejnym pytaniu „Czy odczuwa Pan(i) przynależność także do innego narodu lub wspólnoty etnicznej?”. W tym celu trzeba zaznaczyć odpowiedź „tak” i wpisać śląską.
W kolejnym pytaniu GUS pyta „Jakim językiem(ami) zazwyczaj posługuje się Pan(i) w domu?”. W tym przypadku do wyboru są opcje „wyłącznie polskim”, „polskim i innym(i) niż polski” oraz „wyłącznie innym(i) niż polski”. W dwóch ostatnich opcjach można wpisać „śląski”.
